สธ. เตือนอาบน้ำเย็นจัด เสี่ยงช็อก หมดสติได้ เหตุร่างกายปรับตัวไม่ทัน ชี้ ผู้ป่วยโรคหัวใจ – ความดัน เสี่ยงช็อกรุนแรงถึงเสียชีวิต
นพ.โสภณ เมฆธน ปลัดกระทรวงสาธารณสุข (สธ.) กล่าวถึงกรณีนักท่องเที่ยวมีอาการหมดสติหลังจากที่อาบน้ำเย็นจัดบนอุทยานแห่งชาติแห่งหนึ่งในช่วงที่อากาศหนาวจัด ว่า สาเหตุของอาการหมดสติของนักท่องเที่ยวท่านนั้น ยังไม่สามารถระบุได้ชัดเจน เบื้องต้นทีมแพทย์ที่ได้รับแจ้งเหตุได้ช่วยเหลือปฐมพยาบาล จนผู้ป่วยอาการดีขึ้น ซึ่งผู้ป่วยและญาติตัดสินใจไม่ไปตรวจรักษาเพิ่มเติมที่โรงพยาบาล สำหรับอาการหมดสติที่เกิดขึ้นในทางการแพทย์ อาจเป็นภาวะหมดสติชั่วครู่ (syncope) ซึ่งมักเกิดขึ้นแล้วหายได้เองในระยะเวลาสั้นๆ โดยสาเหตุอาจเกิดจากที่ร่างกายอยู่ในที่ที่มีอากาศหนาวเย็น ที่เรียกว่า เป็นภาวะช็อกจากอุณหภูมิเย็นจัด (cold shock) ซึ่งภาวะนี้เกิดขึ้นเมื่อร่างกายสัมผัสกับน้ำ หรืออุณหภูมิที่เย็นจัด โดยไม่ได้เตรียมตัวหรือให้ร่างกายปรับตัวก่อน ระบบประสาทอัตโนมัติจึงมีการตอบสนองอย่างฉับพลัน ทำให้เกิดอาการหายใจลำบาก อาจมีการเผลอกลั้นหายใจ หรือเบ่งโดยไม่รู้ตัว อีกทั้งความเย็นจัดอย่างฉับพลันจะทำให้เส้นเลือดหดตัวอย่างรวดเร็ว มีการเปลี่ยนแปลงของความดันโลหิต ทำให้เลือดไปเลี้ยงอวัยวะสำคัญไม่เพียงพอ จึงเกิดอาการหมดสติได้ ส่วนใหญ่มักเป็นชั่วครู่ เมื่อร่างกายปรับตัวได้ หรือได้รับความอบอุ่นแล้วก็จะดีขึ้น
อย่างไรก็ตาม หากเกิดภาวะช็อกจากอุณหภูมิเย็นจัดในผู้ป่วยที่มีโรคประจำตัว โดยเฉพาะโรคหัวใจ โรคความดันโลหิตสูงหรือต่ำไป มีปัญหาหัวใจเต้นผิดปกติอยู่เดิม ก็อาจทำให้มีอาการมากถึงขั้นความดันโลหิตต่ำและอันตรายถึงชีวิตได้ ควรระมัดระวังตัว ซึ่งอาการรุนแรงแบบนั้นก็พบได้ไม่บ่อย มักพบในประเทศที่มีอากาศหนาวเย็นมาก ผู้มีอยู่ในที่ที่มีอากาศหนาวเย็นจนร่างกายมีอุณหภูมิต่ำผิดปกติ (hypothermia) หรือผู้ที่พลาดตกลงไปในทะเลสาบที่มีน้ำแข็งเย็นจัด
ดังนั้น นักท่องเที่ยว หรือประชาชนที่อยู่ในพื้นที่ที่มีอากาศหนาวเย็น บริเวณยอดเขา หรือบริเวณที่สูงของประเทศไทยในฤดูหนาวที่มีอุณหภูมิต่ำมาก ต้องมีการเตรียมตัวและเฝ้าระวังภาวะช็อกจากอากาศหนาวจัดไว้ด้วย ควรหลีกเลี่ยงการอาบน้ำเย็นจัด หรือหากจำเป็นเลือกใช้การเช็ดตัวก่อน หรือค่อยๆ อาบใช้น้ำลูบตัว เพื่อให้ร่างกายปรับตัวก่อน ที่สำคัญคือ ต้องทำร่างกายให้อบอุ่นทันทีหลังสัมผัสอากาศ หรือความเย็นจัด ในระหว่างที่อยู่ในสภาวะอากาศหนาวเย็นก็ควรทำร่างกายให้อบอุ่นอยู่ตลอดเวลา สวมเสื้อผ้าที่เหมาะสมและป้องกันอากาศหนาวได้ดี สำหรับนักท่องเที่ยวนั้นก็ควรมีการศึกษาถึงลักษณะอากาศ ความหนาวเย็น และสิ่งอำนวยความสะดวกของสถานที่ท่องเที่ยวล่วงหน้าก่อนเดินทางเพื่อให้สามารถเตรียมตัวท่องเที่ยวได้อย่างปลอดภัยและเหมาะสม หากมีปัญหาหรือเจ็บป่วยระหว่างการท่องเที่ยวก็สามารถไปโรงพยาบาลที่อยู่ใกล้เคียงได้ทันที หรือติดต่อสายด่วน 1669 ฟรีตลอด 24 ชั่วโมง
